ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΔΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΡΙΝΙΟ

ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΣΤΕ ΕΜΠΝΕΟΜΑΣΤΕ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ Η Μαρία οργανώθηκε από τις πρώτες γυναίκες στον ΕΑΜ. Ήταν πολύ δραστήρια κι είχε μια ακτινοβολία στη δουλειά της. Με εντολή του ΕΑΜ μπήκε στη Γερμανική Κομμαντατούρα. Από το πόστο αυτό προσέφερε ανυπολόγιστες υπηρεσίες στον αγώνα. Οι Γερμανοί στο Αγρίνιο ζητούσαν τότε διερμηνέα για το φρουραρχείο του Αγρινίου. Κομψή, ευπαρουσίαστη και γλωσσομαθής είναι ο ιδεώδης άνθρωπος που μπορεί να εργαστεί ως μεταφράστρια των Γερμανών. Αποφασιστική και ριψοκίνδυνη η Μαρία δέχεται και αναλαμβάνει τη θέση. Έβγαλε άδεια από το Γερμανικό Φρουραρχείο για έρανο. Και στον έρανο έλαβαν μέρος ιερείς, κυρίες και κύριοι. Και στον έρανο στις 50.000 οκάδες καλαμπόκι και σιτάρι. Από αυτό εδόθη τότε στην Αλληλεγγύη 10.000 οκάδες και το υπόλοιπο στάλθηκε έξω στους αντάρτες. Αργότερα της δόθηκε η ευκαιρία, σαν γραμματέας της μαθητικής ΕΠΟΝ, να παίρνει μέρος σε συγκεντρώσεις γραμματέων όλων των κλαδικών οργανώσεων, για συντονισμό της δράσης. Σε γράμμα της Άννας Παληγιαννοπούλου-Γκινάκου αναφέρεται: «…Θυμάμαι ένα χειμωνιάτικο βροχερό βράδυ του ΄43 στο σπίτι της μεγάλης ηρωίδας Μαρίας Χατζάρα που τουφεκίστηκε με τους 120 αγωνιστές τη Μ. Παρασκευή του ΄44. Αστραπές, βροντές, βροχή με το τουλούμι και αέρας δυνατός. Η πόρτα ανοίγει ξαφνικά και μπαίνει η Μαρία μουσκεμένη, στάζοντας. -Παιδιά, φυλαχτείτε! Ακούγεται η ζεστή φωνή της. Κι αμέσως δίνει ένα χαρτάκι με ονόματα, στη Χατζάρα. Αλλάζει λίγες κουβέντες μαζί της και φεύγει… Μείναμε όλοι άφωνοι! Τότε ακριβώς συνειδητοποιήσαμε το μεγαλείο της». Η Μαρία είχε γίνει περιζήτητη σε όλες τις γερμανικές υπηρεσίες. Γι’ αυτό στα διάφορα γραφεία που την καλούσαν και συνεργάζονταν, άκουγε όλες τις συζητήσεις κι ακόμα διάβαζε αρκετά απόρρητα έγγραφά τους. Έτσι ανοίγονταν τεράστιες δυνατότητες να συγκεντρώσει μυστικά και πολύτιμα στοιχεία γύρω από τις μετακινήσεις και τα σχέδια των χιτλερικών. Η τακτική των σημειωμάτων, που η Μαρία έδινε στον Παπαβαλή και που αποτελούσε μια τόσο ριψοκίνδυνη μέθοδο, σταμάτησε. Όλα τώρα γίνονταν με προφορική μετάδοση των μηνυμάτων. Αλλά σε περιπτώσεις που έπρεπε να μεταβιβάζει επίσημα έγγραφα εξαιρετικής σημασίας κείμενα, ακολουθούσε την παρακάτω μέθοδο: Καθώς έγραφε στη γραφομηχανή, χρησιμοποιούσε εντελώς άθικτα καρμπόν. Αφού δακτυλογραφούσε το κείμενο, παρέδινε στους ανωτέρους της τα χειρόγραφα, τα επίσημα έγγραφα και τέλος τα αντίγραφα. Έμεναν όμως στη Μαρία τα ολοκαίνουργια καρμπόν που σ’ αυτά ήταν καθαρότατα αποτυπωμένα τα μυστικά κείμενα. Αυτό δεν το υποψιάστηκαν ποτέ τους οι γερμανοί. Τα πολύτιμα καρμπόν, η Μαρία τα μεταβίβαζε στον ιερέα Παπαβαλή κι αυτός με τη σειρά του στο Γιώργο Γιαννούτσο. Οι Γερμανοί όμως, τις παραμονές της αποχώρησής τους από το Αγρίνιο, που έγινε στις 14 του Σεπτέμβρη του 1944, ανακαλύπτοντας το ρόλο της, αποφάσισαν να την εκτελέσουν. Ποιοί την κατέδωσαν δεν έχει εξακριβωθεί με βεβαιότητα. Οι πιθανότητες συγκεντρώνονται στον διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας Τολιόπουλο, όργανα του οποίου διεκπεραίωσαν την απόφαση των Γερμανών έξω από το νεκροταφείο της Αγίας Τριάδος και απέναντι σχεδόν από τις εκεί φυλακές. Η Μαρία ήταν τότε 37 χρόνων. «Στη Μαρία Δημάδη, χρωστάει η κοινωνία του Αγρινίου πολλά. Χάρη στις ενέργειες της Μαρίας κανένας εβραίος δεν πιάστηκε στο Αγρίνιο. Όλοι τράβηξαν το δρόμο του βουνού. Το δρόμο του Αγώνα!...»